مراقبتu200cهای پس از زایمان شامل دو بخش مراقبت از نوزاد و مراقبت از مادر است. مراقبتu200cهای مربوط به نوزاد در فصل مربوط به آن خواهد آمد. در اینجا بهu200cشرح مراقبتu200cهای مربوط به مادر میu200cپردازیم:
۶ ساعت اول پس از زایمان، مهمu200c ترین زمان برای مادر است. در بین مراقبتu200cهای پس از زایمان، کنترل میزان خوu200cن u200cریزی و علایم حیاتی مادرxa0اهمیت زیادی دارد.
مراقبتu200cهای معمول پس از زایمان، طی ۳ مرحله انجام می u200cشود که مرحله اول در روزهای اول تا سوم، مرحله دوم در روزهای ۱۰ تا ۱۵ و مرحله سوم در روزهای ۴۲ تا ۶۰ پس از زایمان است.
● دوران نقاهت پس از زایمان
دوران نقاهت پس از زایمان، به ۶ تا ۸ هفته اول بعد از زایمان گفته میu200cشود که در طی آن تغییرات فیزیکی و فیزیولوژیک ایجاد شده بر اثر بارداری برگشت میu200cکند.
تغییرات طبیعی بعد از زایمان عبارتند از:
– کاهش حجم رحم
– کاهش وزن به میزان تقریباً ۸ کیلو
– ترشح شیر از پستانu200cها که در ابتدا بهu200cصورت آغوز بوده، با گذشت سه تا چهار روز ترشح شیر آغاز میu200cشود.
– ترشحات رحم که در ابتدا بهu200cصورت خونی است ولی بهu200cزودی از قرمزی آن کاسته میu200cشود و بهu200cصورت ترشحات بعد از زایمان درمیu200cآید. این ترشحات معمولاً به مدت دو هفته پس از زایمان ادامه میu200cیابد و بهu200cتدریج رنگ آن سفید میu200cشود. این ترشحات محیط مناسبی برای رشد میکروبu200cها است و به همین دلیل نظافت و بهداشت ناحیه تناسلی، پس از زایمان، بسیار اهمیت دارد. باید به مادران آموزش داده شود که به رنگ و بوی ترشحات طبیعی توجه کنند و در صورت مشاهده رنگ و بوی غیرطبیعی به پزشک مراجعه نمایند.
● بهداشت فردی پس از زایمان
در دوران نقاهت پس از زایمان، رعایت بهداشت فردی اهمیت ویژهu200cای دارد که به مواردی از مهمu200cترین آنها اشاره میu200cشود:
راه افتادن: بعد از زایمان طبیعی مادر به محض اینکه قادر به راه رفتن باشد میu200cتواند از بستر خارج شده، حرکت کند.
استحمام: بعد از زایمان هر وقت که مادر به اندازه کافی احساس قدرت بنماید میu200cتواند دوش بگیرد. بهتر است در خلال روزهای اول پس از زایمان از فرو رفتن در وان خودداری کند.
● تغذیه مادر: مادر، هر زمان که میل به غذا داشته باشد میu200cتواند غذای مایع یا جامد مصرف کند رژیم غذائی وی همان رژیم دوران بارداری است و خانمu200cهای شیرده باید حداقل یک لیتر شیر اضافه بخورند تا پروتئین و کلسیم و سایر مواردی که در نتیجه شیر دادن از دست میu200cدهند، تأمین گردد.
با تولد نوزاد وظیف بدن مادر در تأمین تغذیه او خاتمه نمیu200cیابد و باید از غذاهای پرکالری و پروتئینu200cدار و نیز میوه بین غذاها استفاده نماید.
● مراقبت از دستگاه تناسلی: مادر بعد از هر بار دفع ادرار و مدفوع، باید ناحیه تناسلی را با استفاده از آب و صابون تمیز کند. هیچ نیازی به استفاده از ضدعفونیu200cu200cکننده نیست. ناحیه تناسلی باید در جهت جلو به عقب با دستمال کاغذی پاک شود و هر دستمالی فقط یک مرتبه مورد استفاده قرار گیرد.
اگر محل اپیu200cزیوتومی حساس است با استفاده از گرمای یک لامپ، به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه و به تعداد سه بار در روز با استفاده از مسکنu200cهای معمولی میu200cتوان این ناراحتی را تخفیف بخشید.
● اجابت مزاج
یبوست در هفتهu200cهای اول پس از زایمان شایع است ولی بعد از طبیعی شدن فعالیت روزانه، تدریجاً کار رودهu200cها نیز مرتب میu200cشود. رژیم غذائی شامل سبزیجات و مواد سلولزدار به رفع یبوست کمک میu200cکنند. در صورت لزوم داروهای ملین از سوی پزشک تجویز میu200cگردد.
● ورزش
برای اینکه عضلات شکم، پشت و لگن و سایر اعضاء بدن که در دوران حاملگی و زایمان دچار تغییراتی شدهu200cاند، هر چه زودتر به حالت طبیعی برگردند شروع تمرینu200cهای ورزشی از هفته دوم پس از زایمان توصیه میu200cگردد.