سه‌شنبه 23 فوریه 2016
بلوغ در لغت معنی رسیدگی و پختگی است و مشخصه دورانی از زندگی محسوب میشود که فرد از دنیای کودکی فاصله می‌گیرد و در مسیر تکامل جسمی و روحی قدم برمی‌دارد. اهمیت این دوره کوتاه، اما سرنوشت‌ساز در زندگی فردی و اجتماعی انسان به قدری است که در دنیای امروز ، بهداشت بلوغ و مناسبات اجتماعی و رفتاری آن به یکی از شاخصه‌های مهم برای سنجش میزان رشدیافتگی جوامع تبدیل شده است.
کمبود آگاهی در زمینه‌های رفتاری و روانی و بهداشت جنسی دوران بلوغ ، بیشتر در رفتار بزرگسالان در تقابل با نوجوانان نمایان میشود.
مشاوران ما ، آموزش‌ها را چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم در این زمینه ارائه می نمایند.
بلوغ :
- مرحله‌ای از رشد انسان است که باعث گذار از کودکی و رسیدن به بزرگسالی میشود. فردی که دوران بلوغ را پشت سر گذاشته باشد بالغ نامیده میشود و از نظر جنسی، توانایی تولید مثل دارد. بلوغ بیشتر اشاره به تغییرات جسمانی در بدن مرد و زن دارد. این دگرگونی با نام بلوغ جسمانی شناخته میشود. علاوه بر آن بلوغ روانی نیز اشاره به رشد روانی و شخصیتی فرد دارد. بلوغ جسمانی معمولاً در دوران نوجوانیاتفاق می‌افتد. بلوغ روانی دیرتر و پس از بلوغ جسمانی روی می‌دهد. بلوغ اجتماعی مرحله تکاملی بلوغ انسان است که موجب تعیین شخصیت اجتماعی فرد میشود.
انواع بلوغ :
- بلوغ جسمانی ، یا تغییرات فیزیکی و فیزیولوژیکی در بدن کودک. بلوغ جسمانی معمولاً نخستین بلوغ است.
- بلوغ روانی ، تغییرات روانشناختی و شخصیتی در سنین نوجوانی و جوانی که باعث گذار از کودکی به بزرگسالی میشود.
- بلوغ اجتماعی ، تکمیل و مشخص شدن جایگاه اجتماعی فرد در جامعه و کارکرد وی.
- بلوغ هیجانی ، سنی که در آن فرد توانایی کنترل هیجانات و احساسات خود را پیدا می‌کند
بلوغ جسمانی :
- بلوغ جسمانی به مجموعه تغییرات فیزیکی و فیزیولوژیکی در بدن انسان و سایر جانوران گفته میشود که بر اساس آنها، بیشتر بر اثر ترشح هورمونهای گوناگون، بدن کودک تبدیل به بدن بزرگسال میشود. بیشتر این تغییرات جنبهٔ جنسی دارند و به غدد و اندامهای جنسی مرتبط میشوند. به همین علت بلوغ باعث ایجاد آمادگی، احساس نیاز و توانایی سکس و تولید مثل میشود. زمان، فرایندها و نشانه‌های بلوغ در پسران و دختران متفاوت است. جهش بلوغ اصطلاحاً به رشد جسمانی بسیار سریعی گفته میشود که معمولاً در اوایل بلوغ رخ می‌دهد که در نهایت موجب افزایش قد، وزن و رشد عضلات بدن میشود
نشانه های مشترک بلوغ :
- برخی نشانه‌های بلوغ در دختران و پسران هر دو دیده میشود:
- افزایش قد
- افزایش وزن
- رویش مویزیر بغل
- رویش موی در نواحی شرمگاهی
- تمایل به جنس مکمل
- افزایش ترشح غدد پوستی و بوی بدن
آشنایی با بلوغ پسران :
- بلوغ زمان تغییرات سریع و یکی از مراحلی است که در سرتاسر طول حیات زندگی هر فردی با تغییرات مشخص و رشد سریع در همه اندام های بدن همراه است. این رشد سریع و ناگهانی یک تا دو سال قبل از این که پسر یا دختر به بلوغ جنسی برسند شروع می شود و شش ماه تا یک سال بعد از آن هم ادامه می یابد، بنابراین دوره ی کامل این مرحله رشد سریع، حدود سه سال طول می کشد. تغییرات ناگهانی و سریعی که هنگام بلوغ اتفاق می افتد موجب سراسیمه شدن، دستپاچگی و نگرانی نوجوانان شده و در خیلی از موارد منجر به بروز رفتارهای ناهنجار و غیر مطلوبی در آنان می شود.
- بلوغ در پسران دیرتر از دختران روی می‌دهد و معمولاً سنین ده تا شانزده سالگی زمان بروز بلوغ جسمانی در پسران است. سرعت بلوغ نیز در پسران کمتر از دختران است و به همین دلیل دوران بلوغ و تکمیل نشانه‌های آن در پسران بیش از دختران طول می‌کشد
- در پسرها غده هیپوفیز واقع در قاعده مغز شروع به ترشح هورمون‌هایی می‌کند که بیضه را برای تولید هورمون جنسی مردانه یعنی تستوسترون تحریک می‌کنند. این هورمون‌ها باعث ایجاد تغییراتی مثل بزرگی اعضای تناسلی و رشد موی بدن و سپس تولید اسپرم و افزایش میل جنسی میشوند
- چون در مراحل بلوغ (قبل و بعد از بلوغ جنسی) نوجوان با تغییرات و مشکلاتی مواجه می شود. باید والدین یا آنان که با نوجوان نزدیک تر هستند به آرامی تر و با توضیح کافی او را در جریان این تغییرات قرار دهند…
- بروزصفات ثانویه جنسی در مرحله ی قبل از بلوغ (اولین انزال) یعنی خروج منی در پسران آشنا کردن نوجوانان با مسایلی که در دوره ی بعد از بلوغ ممکن است برای آنان پیش بیاید مانند استعمال مواد مخدر، مشروبات الکلی، مفاسد اجتماعی، معاشرت و هم نشینی با دوستان نابات و منحرف، مشاهده فیلم های ویدیویی غیر مجاز و… از مواردی است که باید به آن توجه کافی داشت.
رعایت بهداشت فردی در زمان بلوغ و توجه به احکام شرعی و به جای آوردن نماز، روزه و غسل در مواقع لازم از دیگر مواردی است که باید با دقت و بیان روشن برای نوجوانان شرح داده شود.
علل بلوغ :
- از حدود پنج سال قبل از بلوغ جنسی، میزان کمی از هورمون های جنسی تولید و ترشح می شوند که این میزان به تدریج در دوران بلوغ افزایش می یابد و سبب تکامل ساختمانی دستگاه تناسلی و عمل غدد جنسی می شود.
این هورمون ها از غده یی به نام هیپوفیز که در قاعده ی مغز قرار دارد و نیز از غدد جنسی (بیضه ها در پسران و تخمدان ها در دختران) ترشح شده و با تأثیرگذاری بر سایر غدد و اثر متقابل بر یکدیگر سبب رشد و تکامل بیضه و سایر اعضای تناسلی و بروز صفات ثانویه جنسی می شوند. این اثرات متقابل در تمام طول حیات باروری افراد ادامه دارد و به تدریج کاهش می یابد.
بنابراین پیدایش بلوغ در اثر ترشح هورمون های جنسی است و فعالیت های هورمونی سبب بروز تظاهرات بلوغ خواهد شد. صفات اولیه جنسی مربوط به مقاربت جنسی، تولید مثل و در ارتباط با اعضای دستگاه تناسلی است و صفات ثانویه جنسی شامل رویش موی صورت و ناحیه تناسلی و بم بودن و تغییر آهنگ صدا در پسران و تغییرات اندام ها در دختران است.
در زمان بلوغ هورمون های جنسی به تدریج افزایش می یابند و تغییرات بدنی را سبب می شوند. به نظر می رسد در سن شانزده تا هفده سالگی سطح هورمون مردانه «تستوسترون» در خون خیلی زیاد می شود و سپس به آهستگی کاهش می یابد تا در افراد بزرگسال به میزان ثابتی برسد.
تغییرات جسمی در دوران بلوغ :
- هنگام رشد سریع و ناگهانی دوران بلوغ، از نظر جسمانی تغییراتی در نوجوانان به وجود می آید که اغلب موجب اضطراب، دست پاچگی و نگرانی آن ها می شود و اگر از اتفاقاتی که برای آن ها پیش می آید اطلاع و آگاهی نداشته باشند چه بسا این دل نگرانی آن ها ادامه پیدا کند و در تعدادی از نوجوانان در مراحل زندگی اثرات سوء و زیان باری بر جای بگذارد. به طور کلی در این دوران چهار تغییر مهم جسمی در نوجوانان پیدا می شود که عبارتند از:
* تغییر در اندازه ی بدن
* تغییر در اندام های بدن
* رشد و تکامل صفات اولیه جنسی
* رشد و تکامل صفات ثانویه جنسی
صفات ثانویه جنسی :
- ظاهر پسران و دختران در مراحل رشد و تکامل دوران بلوغ بطور فزاینده یی با هم تفاوت پیدا می کند. این تغییر که معلول رشد تدریجی صفات ثانویه جنسی است آن ها را از هم متمایز می سازد.
صفات ثانویه جنسی در مردان :
- رویش موهای زهار (شرمگاه)
این موها حدود یک سال بعد از شروع بزرگ شدن بیضه ها و آلت تناسلی ظاهر می شوند.
- رویش موی صورت زیر بغل و افزایش موی بدن
رویش این موها پس از تکمیل رشد موهای زهار اتفاق می افتد
- زبر شدن پوست
در دوران بلوغ پوست زبر شده و رنگ آن خاکستری می شود.منافذ پوست هم بازتر و وسیع تر می شوند.
- فعالیت غدد چربی
در اثر افزایش فعالیت غدد چربی ممکن است جوش هایی روی صورت و پوست بدن ظاهر شوند که به آن ها آکنه می گویند و محل شایع آنها صورت است.
- تغییر صدا
تغییر صدا ناشی از رشد طناب های صوتی است. صدا در ابتدا خشن و بعد بم می شود و در ابتدا کمی ناهنجار و شاید دورگه است، ولی به تدریج آهنگ صدا مطلوب تر می شود.
- رشد عضلات
عضلات (بخصوص عضلات سینه) رشد می کنند و نیرو می گیرند.
صفات اولیه جنسی در مردان :
- صفات اولیه جنسی مربوط به فعالیت بیضه ها و آلت تناسلی است. بیضه ها غدد جنسی مردانه و عضو اصلی تولیدمثل در مردان هستند. این غدد اسپرم مردانه و هورمون تستوسترون تولید می کنند و تولید اسپرم در تمام طول حیات مرد ادامه دارد.
– بیضه ها در پانزده سالگی فقط بیست درصد رشد دارند و بعد از یک یا دو سال سرعت رشد آن ها افزایش می یابد و سپس کند می شود، به طوری که در هجده سالگی این رشد کامل خواهد شد.
کمی بعد از آن که رشد سریع بیضه ها شروع شد رشد آلت تناسلی مشخصاً نمایان می شود. اولین مرحله، رشد طولی است و در تعقیب آن به تدریج بر قطر آلت افزوده می شود. اندازه ی آلت تناسلی مانند سایر اندام ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بعضی از نوجوانان از نازکی آلت تناسلی خود نگران هستند و برای مدتی این احساس را دارند که رشد آن عادی نیست که البته باور غلطی است.
اولین انزال که یکی از معیارهای بلوغ است. معمولا در هنگام خواب برای یک پسر نوجوان پیش می آید. اگر در مورد انزال چیزی به نوجوان گفته نشده باشد دچار نگرانی و اضطراب خواهد شد، ولی باید بدانید که این یکی از مراحل رشد و تکامل و امری طبیعی است.
بلوغ و رفتار جنسی اگر در مسیر هدایت شده و درست قرار نگیرد آسیب پذیری و مخاطرات فراوانی را به وجود می آورد، بنابراین باید با آموزش صحیح و بیان روشن نوجوانان را برای یک زندگی سالم و با نشاط همراه با مسؤولیت پذیری خانوادگی آماده کنیم.
اشنایی با بلوغ در دخترا ن :
- بلوغ در دختران فرق می کند و از سن ۹ سالگی تا ۱۶ سالگی در تغییر است. به طور کلی دختران در سن حدود ۲ سال زودتر از پسران بالغ می شوند. نژاد، آب وهوا، وراثت، نوع تغذیه، شرایط فرهنگی، روابط عاطفی و اجتماعی موجب میشود که سن بلوغ در دختران تغییر پیدا کند
- نخستین نشانه شروع بلوغ در دختران، قاعدگی است که معمولااز نه تا هجده سالگی و زمانی که وزنِ دختران تقریباً به ۵۰ کیلو رسید ( دخترانِ بسیار لاغر دیرتر قاعده میشوند )آغاز میشود. بطور متوسط دختران برای نخستین بار در سن سیزده سالگی دچار عادت ماهیانه یا قاعدگی میشوند
- در دختران بعد از بالغ شدن غده هیپوفیز شروع به ترشح هورمون‌هایی می‌کند که تخمدان‌ها را برای تولید هورمونهای جنسی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون، تحریک می‌کنند. این هورمون‌ها باعث ایجاد تغییرات فیزیکی از جمله بزرگی پستانها و لگن‌ها و رشد موهای عانه و زیر بغل میشوند و به دنبال آن، تخمک گذاری و قاعدگی را تحریک می‌کنند.
- از نظر جسم، با رشد استخوانها و عضلات بدن بویژه استخوان لگن و نیز به دلیل رشد پستانها، جهش بلوغ در دختران به سرعت و در مدتی کوتاه قابل مشاهده‌است. افزایش قد معمولاً تا هجده سالگی ادامه می‌یابد
- افزایش ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون از عوامل بروز این تغییرات است:
نشانه‌های بلوغ و یا صفات ثانویه جنسی :
- قاعدگی
- رشد پستانها
- رویش مو در اطراف اندامهای تناسلی
- رویش مویزیربغل
- زنانه شدن صدا
- افزایش و توزیع چربی در بدن
ناهنجاری‌ها :
ارسال شده در مشاوره, مشاوره بلوغ جنسی توسط مدیریت