بلوغ دیررس

بلوغ دیررس بدین معنی است که در یک پسر بچه تغییرات فیزیکی و هورمونی که باید با افزایش سن رخ دهد، بموقع و در زمان لازم حادث نمیu200cشود. طبق برخی آمار، ۳ درصد از پسر بچهu200cها گرفتار بلوغ دیررس میu200cشوند و بلوغ دیررس در پسرu200cها خیلی شایعu200cتر از دخترu200cهاست. این نوشتار، بلوغ دیررس در پسران را نشانه رفته. بخوانید.

تاخیر در بلوغ برای پسران، ممکن است چند سال طول بکشد و اگر کودک سرانجام به بلوغ کامل ولی با تاخیر برسد، به آن بلوغ دیررس سرشتی گفته میu200cشود. در پسر بچه مبتلا به بلوغ دیررس، تغییرات جنسی ثانویه اتفاق نمیu200cافتند و به وضوح از همسالان و همکلاسیu200cهای خود عقب میu200cماند.
آقای تانر (Tanner) دانشمندی است که برای ظاهر شدن مرحله به مرحله بلوغ مراحلی را هم برای پسران و هم برای دختران قایل شده است و از آن برای توصیف چگونگی پیشرفت بالینی بلوغ در پسران و دختران استفاده میu200cشود. اولین نشان بلوغ جسمی در پسران، افزایش اندازه بیضهu200cها است و باید حداکثر تا سن ۱۴ سالگی اتفاق بیفتد. در بدن هر مردی یک محور یا آبشار هورمونی وجود دارد که از بالا به پائین از اجزا زیر تشکیل شدهu200cاند:
هیپوتالاموس، هیپوفیز و بیضهu200cها. بیضهu200cها هورمونی به اسم GnRH ترشح میu200cکند، این هورمون به غده هیپوفیز رفته و سبب ترشح دو هورمون LH و FSHمی شود. این دو هورمون از طریق جریان خون به بیضهu200cها رفته و هورمون LH سبب ترشح هورمون تستوسترون توسط بیضهu200cها میu200cشود و هورمون FSH سبب تولید اسپرم توسط بیضهu200cها میu200cگردد. هورمون تستوسترون عامل ایجاد علایم بلوغ در پسر بچهu200cها میu200cباشد. مهمu200cترین اختلال در بلوغ دیررس این است که غده هیپوتالاموس به موقع اقدام به ترشح هورمون GnRH نکرده و در نتیجه بیضهu200cها فعالیت خود را شروع نمیu200cکنند.

جهت راهنمایی والدین و خوانندگان محترم، فرایند بلوغ طبیعی در پسران در پایین شرح داده میu200cشود، هرگونه تغییر در این فرایند ممکن است نشان بلوغ دیررس و یا عدم بلوغ باشد، اگر این مشکل به موقع تشخیص داده شود میu200cتوان با درمان مناسب به بیمار کمک کرد تا بلوغ طبیعی خود را به دست آورد.

• اولین نشان بلوغ بزرگ شدن بیضهu200cها است. آن معمولا ما بین ۱۳-۱۲ سالگی اتفاق افتاده و حداکثر باید تا ۱۴ سالگی اتفاق بیفتد. حجم بیضه در قبل از بلوغ ۲ میلی لیتر است که در شروع بلوغ به ۴ میلی لیتر میu200cرسد.
• رشد آلت تناسلی و کیسه بیضه، یک سال بعد از شروع بزرگ شدن بیضهu200cها اتفاق میu200cافتد.
• نشانهu200cهای تغییر در آلت تناسلی (بزرگ شدن) و کیسه بیضه (تغییر رنگ و ضخیم شدن) و رشد مو در ناحیه زهار ۲-۱ سال پس از شروع بزرگ شدن بیضهu200cها اتفاق میu200cافتند.
• حدود ۵۰ درصد پسر بچهu200cها هنگام بلوغ دچار بزرگ شدن سینهu200cها میu200cشوند.

• علایم بعدی عبارتند از: رشد سریع قد، کلفت شدن صدا، جوش صورت و رویش موی صورت. رشد بدن از دستu200cها و پاu200cها شروع و به تنه ختم میu200cشود. رویش موی صورت آخر از همه اتفاق میu200cافتد.

ما بین پسران و دختران در فرایند بلوغ یک عده تفاوتu200cهایی وجود دارند این تفاوتu200cها عبارتند از:
• بلوغ در دختران ۲-۱ سال زودu200cتر از پسران شروع میu200cشود.
• تکامل بلوغ در دختران در یک مدت زمان کوتاهتری از پسران اتفاق میu200cافتد.
• دختران معمولا ۴ سال پس از شروع تغییرات فیزیکی از نظر رشد قد و باروری کامل میu200cشوند.
• پسران تا ۶ سال پس از شروع علایم فیزیکی بلوغ به رشد خود ادامه میu200cدهند.
• بلوغ در دختران معمولا ما بین ۱۴-۹ سالگی کامل میu200cشود ولی در پسران مابین ۱۷-۱۰ سالگی است.

بلوغ دیررس و غیرطبیعی علل خیلی زیادی دارد باید حداکثر تلاش را کرد تا علت بلوغ غیرطبیعی و یا عدم بلوغ را به موقع تشخیص داد.

• علل بلوغ دیررس را میu200cتوان به شرح زیر خلاصه کرد:

علل مرکزی (یعنی بیماریu200cهایی که در مغز سبب اختلال در بلوغ میu200cشوند)
• محور یا آبشار هیپوتالاموس – هیپوفیز – بیضهu200cها سالم است
o تاخیر بلوغ سرشتی که سرانجام کودک به بلوغ طبیعی خواهد رسید
o بیماریu200cهای مزمن مثل نارسایی کلیه
o سوتغذیه
o ورزش حرفهu200cای
o محرومیتu200cهای روحی و روانی
o مصرف کورتون
o کم کاری تیروئید
• محور یا آبشار هیپوتالاموس – هیپوفیز – بیضهu200cها بیمار است
o تومورهای مجاور محور فوق
o بیماریهای مادرزادی مثل کم کاری مادرزادی غده هیپوفیز
o جراحی مغز و آسیب به جمجمه مثل تصادف
o بیماریu200cهای که در آن غده هیپوتالاموس هورمون GnRH ترشح نمیu200cکند.

علل محیطی (یعنی بیماریu200cهایی که خود نسج بیضه را گرفتار میu200cکنند)
• آسیب دو طرفه به بیضهu200cها مثل عدم نزول دو طرفه بیضه، فقدان دو طرفه بیضه، عفونت بیضهu200cها مثل عفونت اریونی بیضه
• اختلالات کروموزومی
• شیمی در مانی و پرتودرمانی
• مصرف بعضی از داروu200cها

• تشخیص: جهت تشخیص دقیق اختلال در بلوغ باید پزشک معالج برحسب شرایط بیمار از مجموعهu200cای از موارد زیر استفاده نماید:

• بررسی از نظر بیماریu200cهای مزمن مثل نارسایی کلیه
• بررسی از نظر وجود اختلالات کروموزومی
• تستu200cهای تشخیصی برای پی بردن به عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز
• تعیین سن استخوانی بیمار
• MRI یا CT اسکن از جمجمه

• درمان

•درمان بلوغ دیررس سرشتی معمولا لازم نیست و اگر نیاز شد بر حسب تشخیص پزشک یک دوره درمان جایگزین با داروهای مناسب انجام میu200cشود.

• اگر نقص در هیپوتالاموس و یا هیپوفیز باشد، باید بیمار به موقع و به مقدار لازم هورمونu200cهای LH و FSH را دریافت نماید.

• اگر نقص در بیضهu200cها است باید بیمار به مقدار مورد نیاز هورمون تستوسترون دریافت کند.