قطعا برای مصرف کنندگان قرص های ترکیبی پیشگیری از بارداری سوال پیش خواهد آمد که از بین انواع مختلف محصولات این قرص ها اعم از قرصLD، قرص HD، قرص های تری فازیک،قرص های یاز، یاسمین،دیان،روکین، دروسپیل، مارولون، کنتراسمین و… کدامیک برای آنها مناسب تر خواهر بود. اکثر این قرص ها در نوع استروژن و پروژسترون یا دوز استروژن و پروژسترون به کار رفته در آنها باهم متفاوت هستند.
از بین همه ی قرص های بالا مصرف LD، یاسمین و تری فازیک از بقیه قرص ها شایعتر هستند لذا ما ضمن توضیح نسبی این قرص ها، آنها رو با یکدیگر مقایسه میکنیم.
قرص ال دی (LD)
نحوه مصرف قرص: هر بسته حاوی ۲۱ قرص است که باید اولین قرص از روز سوم تا پنجم پریودی شروع شود. در صورت اتمام یا ادامه خونریزی مصرف قرص را شروع کنید. ۲۱ عدد را مصرف کرده و ۷ روز قرص نخورید و بدون توجه به شروع خونریزی، بسته دوم را از روز هشتم شروع کنید.
قرص یاسمین
قرص یاسمین بصورت قرص ۲۸ تایی شامل ۲۸ قرص فعال + ۷ قرص بی اثر می باشد و هم چنین بسته بندی ۲۱ عددی نیز دارد.
نحوه مصرف:xa0روزی یك عدد شروع از روز اول تا ۲۱ روز ۷ قرص غیر فعال درادامه مصرف می شودكه رنگ متفاوت دارد مصرف این قرصها درپیشگیری ازبارداری كمكی نمی كند اما به جایگزینی استروژن كمك میكند.
قرص تری فازیک
دوز هورمون های این قرص ها با توجه به کم و زیاد شدن هورمونهای بدن انسان در طول یک چرخه قاعدگی تغییر میکند. قرص بصورت بسته ۲۱ عددی است. روز اول قاعدگی شروع به مصرف می کنید، سپس ۷ روز توقف و بعد شروع مجدد در روز هشتم است. تاثیرات جلوگیری یک هفته بعد از مصرف بروز میکنه ، این یک هفته از روش دیگری استفاده کنید.
مقایسه قرص LD و یاسمین
آخرین تحقیقات انجام شده در ایران نشان دادند که مصرف قرص LD بین خانم های با مدرک دبیرستانی و مصرف قرص یاسمین بین خانمهای با تحصیلات دانشگاهی بیشتر رواج داشته اما پس از آگاهی از عوارض اکثر خانمهای با تحصیلات دانشگاهی تمایل به تعویض روش پیشگیری از بارداری خود نشان داده اند.
همچنین طبق تحقیقات میزان خونریزی قاعدگی پس از 3-6 ماه مصرف یاسمین کمتر از خونریزی قاعدگی پس از مصرف LD بود به عبارتی حجم خونریزی قاعدگی پس از مصرف یاسمین کمتر شده بود اما لکه بینی بین سیکل قاعدگی در مصرف یاسمین به مراتب بیشتر از مصرف LD بود.
در رابطه با عقب افتادن قاعدگی پس از مصرف این قرص ها یاسمین وxa0 LD تفاوت چندانی نشان ندادند.
طول روزهای قاعدگی و فاصله بین دو پریود هم در هر دو قرص تقریبا ثابت است.
حاملگی پُستu200cترم
حاملگی پستu200cترم یا زایمان دیررس به حاملگی می گویند که در آن بیش از 42 هفته یا به عبارتی 294 روز از اولین روز آخرین قاعدگی مادر گذشته باشد.
نکته مهم در بررسی زایمان دیررس تعیین دقیق سن بارداری مادر با استفاده از اولین سونوگرافی انجام شده در بارداری و تاریخ آخرین قاعدگی مادر است.
عواملی که موجب افزایش احتمال زایمان دیررس می شوند عبارتند از؛ وزن بالای پیش از بارداری، بارداری اول مادر، سابقه ی حاملگی طول کشیده در مادر و مادربزرگ، ژنهای مادری، عوامل جفتی جنینی نظیر؛ آنانسفالی، هیپوپلازی فوق کلیه، اختلالات جفتی و…
از جمله عوارض این گونه زایمان ها می توان به افزایش میزان فلج مغزی و تشنج نوزادی، مرگ و موربیدیته نوزاد و شیرخوار، و مرگ داخل رحمی اشاره کرد. علل اصلی مرگ در این حاملگیu200cها فشارخون حاملگی، زایمان طولانی به علت عدم تطابق سر جنین با کانال زایمانی، آسیب های حین زایمان و آنسفالوپاتی هایپوکسیک ایسکمیک اشاره کرد. به علاوه در این نوع زایمان ها به علت بزرگ بودن جنین و دیسترس جنینی میزان زایمان سزارین افزایش می یابد.
نشانه های نوزاد پست ترم:
- پوست چروکیده، تکه تکه و در حال پوسته ریزی به ویژه کف دست ها و پاها
- بدن دراز و لاغر
- ناخنهای دراز
- بلوغ پیشرفته: چشمان باز و هوشیار و نگاه نگران نوزاد
- چون پس از هفته ی 37 بارداری رشد جنین با سرعت بیشتری صورت میگیرد احتمال زیاد بودن وزن هنگام تولد بالا می رود و در مواردی که وزن تخمینی جنین به حداکثر 5000 گرم می رسد انجام زایمان طبیعی ممنوع است.
در صورتی که مادر دچار اولیگوهیدرآمنیوس و یا کم بودن مایع آمنیون باشد اختلالات همراه با زایمان پست ترم افزایش خواهد یافت. در این موارد به دلیل عواملی نظیر؛ فشردگی بند ناف، آغشتگی مایع آمنیون با مکونیوم(مدفوع جنین) و محدودیت رشد جنین و غیر طبیعی شدن الگوهای ضربان قلب جنین ، احتمال ایجاد دیسترس جنینی بیشتر میگردد.
به طور کل بهتر است تمامی مادران باردار در هفته ی 41 تحت نظارت جهت بررسی سلامت جنین و حجم مایع آمنیون قرار گیرند و در صورت هرگونه اختلال القای زایمان انجام گیرد.
زایمان پره ترم یا همان زایمان زودرس به کلیه ی مواردی اطلاع می گردد که در آن ها به علل مختلفی ناچار به تولد نوزاد پیش از 36 هفته ی کامل بارداری بشویم. از این نظر زایمان پره ترم را به دو دسته ی زایمان پره ترم زودهنگام(پیش از 33 هفته ی کامل بارداری) و زایمان پره ترم دیر هنگام (بین هفته ی 34 تا 36 بارداری) تقسیم می کنیم.
در حال حاضر در تمام دنیا آستانه ی قابلیت حیات بین هفته های 20 الی 26 بارداری در نظر گرفته میشود که قطعا به وضعیت سلامت جنین و مادر و نیز امکانات پزشکی بیمارستان ها وابسته می باشد. در هر صورت نوزادان به دنیا آمده قبل از 25 هفته اغلب در معرض آسیب مغزی شدید هستند و زایمان پیش از 23 هفته بقایی در حدود 5 درصد دارد.
متاسفانه در این گونه زایمان ها به علت نارس بودن اعضای بدن، نوزاد به شدت آسیب پذیر و شکننده است در نتیجه در این موارد ممکن است شاهد آسیب مغزی در اثر آسیب هیپوکسیک، ایسکمیک و یا حتی سپسیس باشیم. به علاوهxa0 نوزادان ممکن است علائمی چون ناتوانی هوشی، فلج مغزی، نابینایی، حملات تشنجی و … را نشان دهند.
علل زایمان پره ترم:
زایمان پره ترم خود به خودی با پرده های سالم در اثر؛
اتساع رحم در نتیجه ی حاملگی چندقلو و هیدرآمنیوس(تولید زیاد مایع آمنیون)
عوامل استرس زا برای مادر و جنین نظیر؛ محدودیت موادغذایی، چاقی، عفونت، دیابت، فشارهای روانی، افسردگی و….
اختلالات عملکرد دهانه ی رحم یا سرویکس نظیر کوتاه شدن طول سرویکس و یا تغییر شکل پیش از موعد آن
عفونت : چه عفونت های منتقله از طریق واژن و جه عفونت هایی که از طریق جفت انتقال می یابند میتوانند منجر به زایمان پره ترم بشوند.
پارگی پیش از موعد پرده ها: پارگی خود به خود پرده های جنینی پیش از 37 هفته و پیش از شروع لیبر که به علل مختلفی نظیر عفونت، وضعیت اقتصادی اجتماعی پایین یا وزن خیلی کم مادر و کمبودهای تغذیه ای و مصرف دخانیات و… ایجاد می گردد.
عوارض مادری و جنینی که در آنها ناچار به ختم زودهنگام بارداری هستیم نظیر؛ پارگی زودرس جفت، پره اکلامپسی، برخی بیماری های زمینه ای و….
برخی عوامل احتمال ایجاد پره ترم لیبر را در بارداران بالا میبرند، عواملی نظیر؛ شیوه ی زندگی مادر(مصرف دخانیات،سن کم یا بالای مادر، فقر، قامت کوتاه، کمبود ویتامین سی در مادر، افسردگی و اضطراب، ساعات کاری طولانی، وزن بالا یا پایین مادر، مصرف داروهای غیرمجاز و…)، بیماری های عفونی دندان، عوامل ژنتیکی، فاصله کمتر از 18 ماه بین دو زایمان، سابقه ی زایمان پره ترم در بارداری های قبلی، تهدید به سقط در اوایل بارداری و….
نکته: در مادرانی که دارای سابقه ی سقط راجعه در سه ماهه ی دوم بارداری و یا نارسایی سرویکس هستند می توان از سرکلاژ زودهنگام جهت پیشگیری از زایمان زودرس استفاده کرد.
غربالگری چیست ؟
با وجود این که اکثر نوزادان سالم به دنیا می آیند؛ اما حدود 3-2 درصد نوزادان در هنگام تولد، دچار نقایص مادر زادی هستند. از شایع ترین این بیماری های سندرم داون (منگلیسم)، نقایص لوله عصبی و سندرم تریزومی 18 اشاره کرد. آزمایش هایغربالگریxa0دوران بارداریxa0برای بررسی و تشخیص به موقع xa0گروهی از بیماریهاxa0انجام می شوند.
این بیماری ها معمولاً در فرزندان خانواده هایی ایجاد می شوند که سابقه نقایص مادر زادی را ندارند وبنابراین انجام آزمایش های غربالگری بارداریxa0را نه تنها به زوج های درمعرض خطر این بیماری ها بلکه به تمام زوج هایی که فرزندی در راه دارند. توصیه می کنیم. اما باید بدانید که جواب های نگران کننده این آزمایش ها به معنی تولد فرزند غیر عادی نیست. این آزمایش ها قطعاً به هیچ عنوان برای تشخیص بیماری های مادر زادی طراحی نشده اند؛ نتایج غیر طبیعی آن ها به معنای قطعیت نقص مادرزادی درنوزاد نیست، نتایج قطعیت نقص مادر زادی در نوزاد نیست، نتایج غیر طبیعی باید با انجام آزمایش های تکمیلی دیگری، پیگیری و تأیید شوند.
آزمایش های غربالگری به 2 صورت انجام می شوند.
xa0تست های غربالگری (غربالگری مرحله اول بارداری و غربالگری مرحله دومxa0بارداریxa0)، به مجموعه ای از بررسی های آزمایشگاهی وسونوگرافی گفته می شود که در مراحل مختلف انجام شده و هدف آن هم این است که مادران باردار را از یکسری سندرم ها و نقایص جنینی (نه همه ی نقایص)xa0 غربال کرده و آنها را در گروه های کم خطر یا پر خطر قرار دهد .
در کنار هدف اصلی غربالگری بارداری ، که تعیین خطر ابتلای جنین به 3 سندرم (داون – ادوارد – پاتو) و نقایص لوله ی عصبی (NTDs) می باشد ، گاهی می توان به صورت جانبی ، به ریسک بیماریهای زیر نیز پی برد:
برآورد خطر بیماری ایکتیوزیس (ichthyosis) با پایین بودن سطح استریول
برآورد خطر بیماری SLOS xa0با پایین بودن سطح استریول
برآورد احتمال ابتلای مادر به مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی) با افزایش inhibin-A وxa0 B-HCG و AFP و کاهش استریول و PAPP-A
در مورد غربالگری در بارداری باید بدانید :
آزمایش غربالگری، تشخیص نیست .فقط مشخص میکند که کدام مادر ، پر خطر است و نیاز دارد که بررسی شود .
یک آزمایش غربالگری طبیعی، هیچ ضمانتی نمی کند که جنین شما کاملا طبیعی و سالم به دنیا بیاید. چون یک سری از نقایص، اصلا در حیطه ی آزمایش غربالگری در بارداری نیست . مثل شکاف کام و …
در مقابل ، اگر مشکلی در نتایج غربالگری دیده شود، تا زمان انجام یک تست تشخیصی (مثل آمنیوسنتز) ، نظر خاصی نمی شود داد.
آزمایش غربالگری برای چه کسانی است ؟
با توجه به اینکه نقایص و سندرم های مورد بررسی، در خانواده هایی که هیچ سابقه ای ندارند، نیز به میزان کافی دیده می شود ، بنابراین توصیه می شود همه ی خانم ها در هر سنی ، تست های غربالگری را انجام دهند .
غربالگری مرحله اول
نام های دیگر : دبل مارکر – غربالگری سه ماهه اول
زمان انجام غربالگری مرحله اول :
از 11 هفته و صفر روز تا 13 هفته و 6 روز .
غربالگری مرحله اول چه چیزی را بررسی میکند:
احتمال خطر سندرم داون (تریزومی21) و سندرم پاتو (تریزومی 13) و سندرم ادواردز (تریزومی 18)
شامل : یک آزمایش خون + یک سونوگرافی برای بررسی ضخامت پشت گردن (NTxa0) و وجود استخوان بینی ( NBxa0)
درباره ی آزمایش خون غربالگری مرحله اول:
نام دیگر آن : آزمایش دبل مارکر
هدف آنxa0 ، اندازه گیری 2 هورمون free-B-HCG xa0xa0و PAPP-A xa0xa0خون مادر می باشد .
نیازی به ناشتایی ندارد . مثل آزمایشهای معمولی است که تا کنون انجام داده اید .
در هر ساعت از شبانه روز قابل انجام است .
درباره ی سونوی NTxa0:
روش انجام آن مثل سونوگرافی های معمولی است (از روی شکم) . اما xa0با روش خاصی، ضخامت پشت گردن جنین و وجود استخوان بینی در جنین بررسی می شود . این سونوگرافی باید توسط سونوگرافیست ماهری که گواهینامه ی انجام آن را دارد انجام شود . کوچکترین خطایی در اندازه گیری عدد ان تی ، می تواند نتیجه ی غربالگری xa0را تغییر دهد.
عدد NTxa0(ضخامت پشت گردن جنین ) ، در جنین های مبتلا به سندرم داون ، افزایش نشان میدهد .
دیده شدن استخوان بینی ، نشانه ی خوبی است . اما مشاهده نشدن آن ، نیاز به پیگیری مجدد در هفته های آینده دارد.
اگر آزمایشات هیچ مشکلی نداشته باشد ، اما عدد NTxa0بالاتر از حد مشخص است، فقط در موارد زیر آزمایشات دقیق تر مثل آمنیوسنتز نیاز است :
عدد NTxa0بالای 3 باشد + مادر بالای 35 سال سن داشته باشد.
عدد NTxa0بالای 4 باشد xa0+ مادر زیر 35 سال سن داشته باشد .
تمام زنان ( در هر سنی ) اگر عدد ان تی بالاتر از 3 و نیم داشته باشند ، باید در 18 تا 20 هفتگی اکوی قلب جنین انجام دهند .
نتیجه ی غربالگری مرحله اول:
نتیجه ی غربالگری مرحله اول حاملگی بصورت برآوردی از آزمایشات و نتیجه ی سونوگرافی xa0و سن مادر گزارش می شود و این نتیجه به ما می گوید که آیا لازم است مادر تست های تشخیصی دقیق انجام دهد یا نه .
وقتی ریسک xa0غربالگری مرحله اول xa0پایین است ،xa0 این بدین معناست که شما از نظر ابتلای جنین به سندرم داون و سندرم ادوراد و سندرم پاتو در گروه کم خطر قرار دارید . اما این خطر درشما ، هنوز صفر نیست. اما به قدری پایین است که ارزش بررسی های دیگر را ندارد .
وقتی ریسک غربالگری مرحله دومxa0بالاست ، این به این معنی است که احتمال ابتلا در جنین شما به اندازه ای کافی است که ارزش ش را دارد بررسی های بیشتری انجام دهید .
تفسیر جواب غربالگری مرحله اول :
پس از اینکه جواب غربالگری مرحله اول را دریافت xa0کردید ، با توجه به نتیجه ، در یکی از گروه های زیر قرار می گیرید:
1.پرخطر (اسکرین مثبت / غربالگری مثبت / high risk )
اگر عدد ریسک شما 1:50 و بالاتر باشد (مثلا مخرج کوچکتر شود .مثل 1:42 ) در گروه پرخطر هستید و باید آزمایشهای اختصاصی تر برای تشخیص قطعی انجام دهید .
2.ریسک متوسط
اگر نتیجه ی غربالگری شما عددی بین 1:50 و 1:200 باشد ، شما در گروه خطر متوسط قرار دارید . برای این گروهxa0 ، می توانیم صبر کنیم تا 15-16 هفته تا تست ترکیبی (سکوئنشنال) را انجام دهند .
3.کم خطر (اسکرین منفی /غربالگری منفی /low risk )
اگر نتیجه ی نهاییxa0 ریسک کمتر از 1:200 را نشان دهد ، (مثلاxa0 1:2500) ، نیازی به کار خاصی نیست . این مادر فقط جهت بررسی نقایص لوله ی عصبی (مغز و نخاع) ، در هفته های 15-16 به آزمایشگاه ارجاع داده می شوند تا میزان آلفافیتوپروتیین محاسبه شود .
غربالگری مرحله دوم (کوآدر مارکر )
غربالگری مرحله دوم بارداری شامل یک آزمایش است که چهار مارکر زیر را اندازه گیری xa0میکند :
استریول xa0(UE3) – اینهیبین آ xa0– HCG xa0– xa0آلفا فیتو پروتیین
اگر اینهیبین آ سنجش نشود ، این آزمایش ، تریپل مارکر نام می گیرد .
زمان انجام غربالگری مرحله دوم حاملگی: از 14 هفته و صفر روز تا 22 هفته و 6 روز می باشد . اما بهترین زمان انجام مرحله دوم بارداری، 15-16 هفتگی می باشد .
این آزمایش نیز بطور معمولی مثل آزمایشهای دیگر انجام می شود . نیازی نیز به ناشتایی نداشته و در هر ساعتی از شبانه روز قابل انجام است .
چه چیزی را بررسی میکند ؟ علاوه بر سنجش مجدد خطر سندرم داون و سندرم ادوارد و سندرم پاتو ، خطر نقایص لوله عصبی نیز برآورد می شود .
xa0نتیجه ی غربالگری مرحله دوم :
پس از دریافت جواب آزمایش غربالگری مرحله دوم ، شما در یکی از گروه های زیر قرار میگیرید:
1- اسکرین مثبت ( پرخطر – high risk): در صورتی که ریسک ابتلا ، xa0بیشتر از 1:250 باشد، پس از تأیید سن جنین، مادر برای مشاوره و xa0انجام آمنیوسنتز ارجاع داده میu200cشود. در صورتی که سن جنین با سن گزارش شده در جواب آزمایش بیش از 7 روز اختلاف داشته باشد مادر برای محاسبة مجدد ریسک به آزمایشگاه ارجاع داده میu200cشود. در صورتی که برای تعیین سن جنین از LMP (اولین روز از آخرین قاعدگی) استفاده شده باشد حتماً باید پیش از انجام آمنیوسنتز، یک سونوگرافی برای تأئید سن جنین انجام شود.
اگرxa0 جواب آمنیوسنتز طبیعی بود، باید این زنان از نظر پیامدهای نامطلوب بارداری جزء گروه پرخطر قرار گیرند و مراقبتu200cهای دوران بارداری برای آنها افزایش یابد (از جمـــله انجام آنومالی اسکن در هفتهu200cهای 20-18، سونوگرافی هفتة 24 حاملگی برای رد IUGR، کنترل فشار خون، کنترل دفع ادراری پروتئین، کنترل ترشحات واژن برای رد عفونت و…).
2- xa0ریسک متوسط (borderline risk): در صورتی که ریسک سندرم داون بین xa01:400تا 1:250 باشد، انجام سونوگرافی تفصیلی در هفته 20-18 توصیه میu200cشود. همچنین وجود سطح غیرطبیعی مارکرها نظیر:
– (AFP (MoM ≥2.5
– (hCG (MoM ≥3.0
– (Inhibin A (MoM ≥3.0
– (uE3 (MoM ≤0.4
سبب افزایش احتمال پیامدهای نامطلوب بارداری شده، ضرورت مراقبت های دوران بارداری را افزایش می دهد.
3- گروه اسکرین منفی (low risk): ریسک به دست آمده از 1:400 کمتر است. در این صورت غربالگری سندرم داون پایان میu200cپذیرد.
طبق توصیة آخرین راهنمای BCPGSP، انجام سونوگرافی تفصیلی سه ماهه ی دوم در هفتة 20–18 باید به تمام زنان باردار پیشنهاد شود. اگر در این سونوگرافی هیچu200cگونه نشانه ی xa0مربوط به سندرم داون وجود نداشته باشد، میu200cتوان ریسک تریزومی 21 را تا 50% کاهش یافته قلمداد کرد.
مراقبت هاي دوران بارداري
xa0مسلما مراقبت هاي دوران بارداري نقش به سزايي در سلامت مادر و كودك داشته و از عوارض مادرو كودك به مقدار زيادي جلوگيري مي كند.هدف از مراقبت هاي دوران بارداري تولد فرزندي سالم با تضمين سلامتي مادر است. اين مراقبت ها مجموعه اي سازماندهي شده مي باشد، كه مي تواند مرگ ومير جنين را به ميزان 40% كاهش دهد.سلامت دوران بارداري به سلامت پيش از بارداري( شامل تا يكسال قبل از باردار شدن) بستگي دارد.
طول مدت حاملگي :
دانستن سن دقيق حاملگي بر حسب هفته ، جهت كنترل سلامت جنين ضروري است.حاملگي را به سه قسمت مساوي 3 ماهه تقسيم مي كنند . هر سه ماه شامل 14 هفته است كه مجموعا 42 هفته را در بر مي گيرد.متوسط مدت بارداري 280 روز يا 40 هفته مي باشد.مدت زمان زايمان طبيعي بين 38 تا 42 هفته متغير است. براي تعيين تاريخ احتمالي زايمان 7 روز به تاريخ اولين روز آخرين قاعدگي اضافه كرده وسه ماه به عقب بر مي گرديم. تعيين سن واقعي حاملگي در صورتي كه فرد قاعدگي هاي منظم 28 روزه داشته باشد، با اين روش بسيار دقيق است. بدون وجود قاعدگي هاي منظم و قابل پيش بيني، تعيين دقيق سن حاملگي با معاينه فيزيكي مشكل است و اغلب لازم است براي تشخيص سن حاملگي از سونو گرافي استفاده نمود.
ارزيابي جامع اوليه
هدف اولين ويزيت در دوران بارداري شامل : تاييد حاملگيxa0 ،تعيين وضع سلامتي مادر وجنين ،تعيينxa0 سن حاملگي ،شروع برنامه اي براي ادامه مراقبت هاي مامايي مي باشد. پس از تاييد حاملگي براي تاييد سلامت مادر لازم است يك سري آزمايشات تكميلي انجام شود كه در بخش مراقبت هاي ماه هاي مختلف دوران بارداري شرح داده خواهد شد.
اين مراقبت ها بايد از ماه اول بارداري شروع شود. لذا لازم است در هر زماني كه بارداري تشخيص داده مي شود پرونده ماماییxa0تكميل شود.البته اغلب، شروع مراقبت ها به علت تاخير در تشخيص ديرتر انجام مي شود. به هر حال مراقبت هاي معمول در هر دوره از بارداري متفاوت است.
معاينات دوران بارداري از ماه 1 تا 6 ، ماهانه يك بار ،ماه هاي 7و8 ماهانه دو بار وبعد از آن در ماه 9 به صورت هفتگي انجام مي شود.در صورت مراجعه زن باردار از ماه اول بارداري جمعا 14 مراقبت دوران بارداري انجام مي شود .با توجه به اين كه اغلب زنان از ماه اول بارداري مراجعه نمي كنند ،لذا اغلب تعداد مراقبت ها كمتر از آن خواهد بود . در هر حال مطلوب است كه يك زن باردار در كل دوران بارداري حداقل 6 بار مراقبت شود.
صداي قلب جنين را با گوشي مامايي در هفته 20 و با اولتراسوند در هفته 8 حاملگي مي توان شنيد. ارتفاع رحم پس از خالي كردن مثانه بايد اندازه گيري مي شود . در سن حاملگي 31-20 هفته ارتفاع قله ي رحم از بالاي استخوان عانه بر حسب سانتي متر با سن بارداري برابر است.
xa0
در اولين مراجعه زن باردار آزمايشات زير بايد انجام شود:
غلظت خون و گروه خوني ( در صورت ار هاش منفي بودن خانمxa0و ارهاش مثبت همسرxa0لازم است مورد بررسی بیشتر قرار گیرند) ، BT, CT، اوره ، كراتينين، قند خون ناشتا و آزمايش ادرار. در صورت لزوم كشت ادرار نيز انجام مي شود. در صورت لزومxa0آزمايشات ايدز ، HBSAgو سونوگرافي جزو آزمايشات روتين دوران بارداري درنظر گرفته میxa0شود. آزمايش قند خون پس از ماه 5 نيز يك بار ديگر بايد درخواست شود.
نكاتي كه در هر بار مراقبت زن باردار بايد رعايت شود :
1-xa0xa0xa0xa0 در هر زمان از بارداري كه زن باردار مراجعه نمايد بايد مراقبت هاي دوران بارداري شروع شود.
2-xa0xa0xa0xa0 در هر بار مراجعه زن باردار لازم است فشار خون ، وزن ، علائم كم خوني و ورم كنترل شود.
3-xa0xa0xa0xa0 زمان مراجعه بعدي تعيين وxa0به مادر گوشزد شود.
4-xa0xa0xa0xa0 در هر مراجعه زن باردار از علائم خطر و شكايات سوال شود.
- بايد به زن باردار گوشزد كرد كه در هر موقع از شبانه روز،در صورت مواجهه با هر يك از علائم هشدار دهنده زير سريعا جهت معاينات لازم به بيمارستان مراجعه كند:
xa0
هر گونه خونريزي يا لكه بيني از واژنxa0 ، سردرد شديد يا مداومxa0xa0 ، تاري ديد ، دوبيني و ظهور لكه يا نقطه تاريكي در ميدان ديد، سر گيجهxa0 ،درد شكم و پايين جناغ سينه، استفراغ مداوم، تب يا لرز،دفع ادرار دردناك، كاهش مقدار دفع ادرار ،خروج مايع از واژن ،تغيير محسوس در شدت يا تناوب حركات جنين ( كمتر يا بيشتر از حد معمول ) ، استفراغ تمام غذاهاي خورده شده و مداوم در سه ماه اول بارداري و هر نوع استفراغ بعد از ماه پنجم، افزايش سريع وزن بدن ،تنگي نفس xa0،غش و بيحالي مكرر
- در صورتي كه xa0در حين معاينه به هر يك از يافته هاي زير برخورد کردید بايد مورد بررسی بیشتر و دقیق تر قرارگیردxa0:
نشنيدن صداي قلب جنين پس از ماه 4 ،غير طبيعي بودن يا تغيير ناگهاني در معاينات ( وزن ، فشار خون )، بروز علائم كم خوني به خصوص در ماه هاي آخر ،غير طبيعي بودن اندازه رحم ( كوچك تر يا بزرگ تراز حد معمول) ،نتيجه ي غير طبيعي آزمايشات ، مادر در معرض خطر به واسطه بيماري هاي زمينه اي يا سابقه قبلي بارداري كه در بخش بعدي توضيح داده خواهد شد.
اقدامات انجام شده متناسب با سن بارداري به قرار زير است :
ماه اول
از آنجايي كه اغلب شناسايي زن باردار تا ماه سوم بارداري يا بعد از آن نيز به تأخير ميu200cافتد، لذا خدمات ارائه شده در اولين مراقبت مادر باردار مشابه مراقبت ماه اول بوده و به قرار زير مي باشد:
xa0xa0 در ماه اول بارداري يا بار اول مراقبت، پس از تأييد حاملگي با تست حاملگي، اولين اقدام ، تشكيل پروندي ماماییxa0و ثبت كليه ي اطلاعات مربوط به مادر باردار در پرونده مربوطه مي باشد.سپس آزمايشات روتين بارداري همانطور كه در قبل به آن اشاره شد ، درخواست مي شود .
- معاينات لازم شامل : معاينه پستانها، وضعيت قسمت داخل پلك پايين چشم از نظر كم خونيxa0،اندازهu200cگيري قد، وزن و فشار خون مي باشد.
- تعيين زمان تقريبي زايمان بر اساس اولين روز آخرين قاعدگي ( ازتاريخ مورد نظر سه ماه كم كرده و 7 روز به آن اضافه مي كنيم. يعني اگر اولين روز آخرين قاعدگي زني 5 مرداد 83 باشد زمان تقريبي زايمان 12 ارديبهشتxa0 سال 84 خواهد بود) محاسبه مي شود.
- وضعيت واكسيناسيون مادر را بررسي و در صورت نياز واكسن توام بزرگسال تلقيح مي شود.
- از مادر در مورد وجود خونريزي يا لكه بيني و يا هر نوع شكايت ديگر سئوال مي شود.
- در اين ماه لازم است جهت زن باردار تجويز قرص یدوفولیکxa0 شروع شود. در صورتي كه فرد قبل از بارداري مراجعه نمايد بهتر است اين قرص از سه ماه قبل از بارداري شروع شود.اين كار ناهنجاري هاي عصبي جنين را به شدت كاهش مي دهد.
ماه دومxa0 و سوم
xa0در اين ماه اقدامات زير را انجام دهيد:
- معاينات = اندازهu200cگيري وزن و فشار خون مادر باردار و مقايسة آن با اندازه ي وزن ماه قبل، بررسي ملتحمه چشم از نظر كم خوني، پرسش از شكايات مادر و و علائم خطر. اولين معاينه دهان و دندان در اين ماه بايد انجام شود.
- درخواست ازمایشات غربالگری و سونوگرافی تعیین سلامت
- در صورت بروز خونريزي و يا لكه بيني، استفراغ هاي مكرر و غير طبيعي بودن معاينات،xa0نیاز به بررسی بیشتر وجود دارد.
- تجويز قرص یدوفولیکxa0طبق روال ماه قبل
ماه چهارم
در اين ماه اقدامات زير را انجام دهيد :
- معاينات = اندازهu200cگيري وزن ،فشار خون مادر باردار و مقايسة آن با اندازه ي وزن ماه قبل، بررسي ملتحمه چشم از نظر كم خوني ،تعيين سن تقريبي حاملگي از روي شكم با استفاده از سانتي متر يا پهناي انگشت و ثبت نتيجه در پرونده فرد
- در صورت بروز خونريزي و يا لكه بيني يا غير طبيعي بودن معاينات ( وزن و فشار خون ، اندازه رحم) لازم استxa0بررسی بیشتری صورت گیرد.
- تجويز قرص یدوxa0فوليك طبق روال قبل ادامه مي يابد.
xa0
ماه پنجم و ششم
- معاينات = اندازهu200cگيري وزن ،فشار خون مادر باردار و مقايسه ي آن با اندازه ي وزن ماه قبل، بررسي ملتحمه چشم از نظر كم خوني تعيين سن تقريبي حاملگي از روي شكم با استفاده از سانتي متر يا پهناي انگشت و ثبت نتيجه در پرونده فرد انجام مي شود.در ماه پنجم قله رحم معمولا به حدود ناف مي رسد. صداي قلب جنين در اين ماه توسط گوشي مامايي قابل سمع است. معاينه دهان و دندان نوبت دوم در اين ماه لازم مي باشد.حركات جنين در زناني كه قبلا زايمان نكرده اند از ماه 5 قابل احساس است.( در زناني كه سابقه ي زايمان قبلي داشته اند زودتر احساس مي شود )
- تجويز قرص آهن روزانه يك عدد از اين ماه شروع مي شود . اين قرص بهتر است شب ها قبل از خواب ميل شود تا علائم گوارشي آن كاهش پيدا كند. البته مصرف قرص آهن قبل از اين ماه بلامانع است ولي به علت وجود علائم گوارشي زن باردار معمولا از اين ماه قرص آهن مصرف مي شود.
- در ماه پنجم يك بار ديگر قند خون لازم است كنترل شود.
- از اين ماه مي توان به جاي یدوxa0فوليك از مولتي ويتامين استفاده نمود.مولتي ويتامين ساده ي روزانه يك عدد xa0از هفته 16 الي 20 شروع مي شود.
- در صورت بروز علائم دال بر كم خوني ، خونريزي و لكه بيني ، معاينات غير طبيعي زن باردار به پزشك ارجاع مي شود.
- تا اين ماه زن باردار ماهانه يك بار جهت مراقبت مراجعه مي كند.
ماه هفتم و هشتم
- معاينات = اندازهu200cگيري وزن ،فشار خون مادر باردار و مقايسة آن با اندازه وزن ماه قبل، بررسي ملتحمه چشم از نظر كم خوني تعيين سن تقريبي حاملگي از روي شكم با استفاده از سانتي متر يا پهناي انگشت ، صداي قلب جنين و ثبت نتيجه در پرونده فرد انجام مي شود. معاينه دهان و دندان نوبت سوم در اين ماه لازم مي باشد. معاينه لگن جهت بررسي وضعيت لگن در اين زمان انجام مي شود.
- در صورت بروز خونريزي و لكه بيني ، علائم كم خوني ، عدم سمع صداي قلب جنين ،كاهش حركات جنين و معاينات غير طبيعي زن باردار ،xa0لازم استxa0بررسی بیشتری صورت گیرد.
- تجويز قرص آهن و مولتي ويتامين طبق روال ماه قبل
- در اين دو ماه لازم است زن باردار هر ماه دو بار مراجعه كند.
ماه نهم
- معاينات = اندازهu200cگيري وزن ،فشار خون مادر باردار و مقايسة آن با اندازه وزن ماه قبل، بررسي ملتحمه چشم از نظر كم خوني تعيين سن تقريبي حاملگي از روي شكم با استفاده از سانتي متر يا پهناي انگشت ، صداي قلب جنين و ثبت نتيجه در پرونده فرد انجام مي شود. معاينه لگن جهت بررسي وضعيت لگن، اگردر ماه قبل انجام نشده است در اين ماه بايد انجام داد.
- در صورت بروز خونريزي و لكه بيني ، علائم كم خوني ، عدم سمع صداي قلب جنين ،كاهش حركات جنين، معاينات غير طبيعي زن باردار ،xa0لازم استxa0بررسی بیشتری صورت گیرد.
- تجويز قرص مولتي ويتامين و آهن روزانه يك عدد طبق روال ماه قبل
- توصيه ي محل زايمان
- توصيه به مراجعه دوران پس از بارداري مادر در 10 روز اول براي بار اول و روز 40-11xa0 پس از زايمان براي مراقبت بار دوم انجام مي شود.در اين زمان مادر مي تواند اطلاعات كامل در مورد نحوه ي شير دهي و مراقبت از فرزندش را كسب كند.البته مراقبت بعد از زايمان را تا روز 45 نيز مي توان انجام داد چرا كه بدن مادر در اين مدت تغيير چنداني نمي كند.
- در اين ماه زن باردار لازم است هر هفته جهت مراقبت مراجعه نمايد.
به مادر هر ماه آموزش هاي لازم داده مي شود. در ماه هاي آخر در خصوص نحوه ي شير دهي و نحوه ي مراقبت از نوزاد و پستان ها در دوران شير دهي ، زمان شروع روش هاي پيشگيري از بارداري آموزش داده مي شود.
نكات قابل توجه :
- كاهش هموگلوبين زن باردار به كمتر از 11 ميلي گرم در دسي ليتر ،كم خوني در نظر گرفته شده و لازم است درمان كم خوني تحت نظر پزشك انجام شود.
- xa0فشار خون بالاي 140/90xa0یا افزایش 30/15 نسبتxa0به فشارخون قبلی در هر حال غير طبيعي مي باشد. لازم است زن باردار قبل از اندازه گيري فشار خون مدتي استراحت نمايد.
- ميزان افزايش وزن طبيعيxa0 بين 6 تا 18 كيلوگرم بسته به فيزيك بدني زن باردار متغير است.
- قرص آهن و مولتي ويتامين از هفته ي 16 تا 20 شروع شده وتا 3 ماه پس از زايمان ادامه مي يابد.
- مصرف ويتامين آ بيش از حد مجاز مي تواند منجر به ناهنجاري شديد در جنين گردد لذا از مصرف خود سرانه ويتامين ها در دوران بارداري بايد اجتناب شود.
- خطر حاملگي در زنان در موارد زير به علت افزايش احتمال عوارض مادر و جنين افزايش مي يابد.
- حاملگي با سن بالاي 35 سال يا كمتر از 20 سال و فاصله تولد كمتر از 3سال و تعداد حاملگي 4 بار و بيشتر
- زنان با قد كوتاهتر از 145 سانتي متر
- چند قلويي
- سابقه هر يك از مواردxa0 مرده زايي ، سقط ، مول هیداتیفرم،زايمان زودرس و دير رس ، تولد نوزادxa0با وزن بيشتر از 4 كيلو گرم يا كمتر از 2500 گرم، زايمان سريع يا طولانی،بيماري ارثي و فاميلي در زن و شوهر يا فرزندان ، سزارين xa0، ناهنجاري هاي رحمي ،نمايش هاي غير طبيعي جنين در زايمان هاي قبلي
- بيماري قلبي و عروقي ، كليوي ، ريوي ، بيماري قند ( يك زن باردار لازم است قبل از اقدام به بارداري نسبت به كنترل قند خون خود اقدام نمايد . قند خون بالا در زمان لقاح مي تواند منجر به ناهنجاري تكاملي در جنين شده و بالا بودن قند خون در تمام مراحل بارداري در رشد جنين اختلال به وجود مي آورد. ) xa0، تيروئيد، فشار خون بالا ، بيماري هاي خوني و كم خوني ، صرع ، اختلالات حركتي مانند فلج و در رفتگي استخوان لگن، بيماري هاي عفوني مانند سرخجه ، توكسو پلاسموز ، مالاريا ، سرطان
- گروه خون ار هاش منفي مادر و ار هاش مثبت شوهر در حاملگي دوم و به بعد در صورتي كه در هر يك از زايمان هاي قبلي يا سقط و خونريزي حين بارداري اقدامات لازم ( تزريق آمپول رو گام ) انجام نشده باشد.
مطالب مرتبط :xa0
- تستهای غربالگری زمان بارداریxa0
- تست بدون استرس در بارداری
- تست استرس انقباضی در بارداری
- بیوفیزیکال پروفایل
در فایل زیر با نحوه ی خودآزمایی سرطان سینه آشنا میشوید:
لطفا دانلود نمایید و در صورت هرگونه سوال یا انتقادی با ما در تماس باشید.
در فایل زیر با نحوه ی غربالگری سرطان دهانه رحم یا سرطان سرویکس آشنا خواهید شد:
واکسن ویروس پاپیلومای انسانی(Human Papilloma Virus – HPV)
واکسن HPV از افراد در مقابل عفونت با عاملیxa0 به نام ویروس پاپیلومای انسانی Papilloma virus Human یا HPV محافظت می کند.
واکسن روشی است که از آلودگی جلوگیری می کند. عملکرد آن ها به صورت آماده کردن بدن برای مبارزه با ویروس هایی که باعث عفونت می شوند می باشد. واکسن ها معمولاً به صورت آمپول و تزریقی است ولی بعضی از آن ها به صورت اسپری های بینی یا داروهای بلعیدنی است.
چرا بهتر است خانم ها واکسن HPV بزنند؟
واکسن HPV می تواند به محافظت فرد در مقابل آلودگی با ویروس HPVxa0 کمک کند. آلودگی با HPV ممکن است منجر به سرطان سرویکس در خانم ها شود. آلودگی با HPV می تواند باعث زگیل در نواحی تناسلی خانم ها و آقایان شود.
افراد چگونه به ویروس HPV مبتلا می شوند؟
اگر شخصی با فردی که به این عفونت مبتلاست رابطه جنسی xa0برقرار کند، یا با نواحی تناسلی او تماس داشته باشد، او هم به HPV مبتلا می شود. افرادی که شریک های جنسی متعدد دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به آلودگی با HPV دارند.
علائم عفونت با HPV چیست؟
بیشتر افراد وقتی دچار عفونت با HPV می شوند علامتی ندارند. و اغلب اوقات، عفونت خود به خود بهبودی می یابد. ولی در بعضی افراد، عفونت از بین نمی رود.کسانی که به مدت طولانی دچار عفونت با HPV بوده اند، شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان سرویکس یا زگیل های تناسلی دارند. این مشکلات معمولاً مدت ها بعد از ابتلای اولیه به ویروس HPV اتفاق می افتند.
آیا واکسن های HPV در دسترس هستند؟
بله، دو نوع واکسن HPV قابل دریافت است، دختران و خانم ها می توانند هر کدام از واکسن ها را بزنند ولی آقایان فقط می توانند یک نوع واکسن HPV بزنند. هر دو صورت واکسن HPV تزریقی است و هر دو به صورت 3 تزریق در 6 ماه است.
از چه سنی افراد باید واکسن HPV بزنند؟
بیشتر پزشکان توصیه می کنند که دختران در سنین 12-11 سالگی این واکسن را بزنند ولی تمام خانم ها می توانند در هر زمانی بین 26-9 سالگی این واکسن را دریافت کننتد. در صورت بارداری واکسن نباید زده شود. پسران هم می توانند در هر زمانی بین 26-9 سالگی واکسن HPV را بزنند.
اگر واکسن HPV قبل از آلودگی فرد زده شود بهترین نتیجه را خواهد داشت.
اگرفردی قبل از واکسیناسیون به عفونت با HPV دچار شده باشد، واکسن HPV نمی تواند عفونت را معالجه کند . به همین دلیل است که توصیه می شود که این واکسن قبل از اولین رایطه جنسی زده شود. اگر کسی قبلاً رابطه جنسی داشته است باید با پزشک خود صحبت کند، و پزشک احتمالاً به او توصیه می کنند تا به هر حال واکسن زده شود چون باز هم می تواند کمک کننده باشد.
واکسن HPV چه عوارضی می تواند داشته باشد؟
واکسن HPV می تواند باعث قرمزی، تورم و درد در ناحیه تزریق شود هم چنین به ندرت ممکن است باعث شوک در فرد شود.برای اطمینانxa0 از اینکه این اتفاق نمی افتد، بهتر است فرد بعد از تزریق کمی روی تخت دراز بکشد.
آیا همیشه واکسن HPV موثر است؟
واکسن HPV در پیشگیری از عفونت با HPV و سرطان سرویکس بسیار موثر است ولی عالی نیست. دیده شده است افرادی که این واکسن را زده اند، ولی باز هم به عفونت با HPV دچار شده اند.
آیا واکسن HPV می تواند از سایر بیماریهای مقاربتی هم جلوگیری کند؟
خیر، واکسن HPV از افراد در مقابل سایر بیماریهای مقاربتی محافظت نمی کند. برای جلوگیری از این بیماریها باید از نوعی وسیله حفاظتی به نام کاندوم استفاده شود.
آیا فردی که واکسن HPV را زده است باز هم باید از نظر وجود سرطان سرویکس بررسی شود؟
بله، تمام خانم ها، از جمله کسانی که واکسن HPV زده اند باید طی یک برنامه منظم تحت معاینه قرار بگیرند. بیشتر خانم ها با استفاده از تستی به نام پاپ اسمیر چک آپ می شوند، این تست معمولاً از سن 21 سالگی یا 3 سال بعد از اولین رابطه جنسی انجام می شود.
xa0بلوغ زودرس (Precocious puberty):
بلوغ زودرس جنسی درxa0دختران
به طور معمول بلوع زودرس دخترانxa0به صورت بروز صفات ثانویه جنسی در دختران کوچکتر از ۸ سال تعریف شده است.
مطالعات اخیر پیشنهاد می کنند که چنانچه تکامل پستان یا ظهور موهای پوبیک در دختران سفید پوست قبل از ۷ سالگی و در دختران سیاه پوست، قبل از ۶ سالگی رخ دهد، بایستی آنها را از نظر بلوغ زودرس ارزیابی نمود.
بلوغ زودرس غالباً منشأ مرکزی دارد و ناشی از فعال شدن زود هنگام محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- تخمدان می باشد. بلوغ زودرسxa0با ترشح ضربانی LH و افزایش پاسخ LH و FSH و GnRH اگزوژن (تحریک ۲ تا ۳ برابر)، مشخص می گردد.
در دختران بلوغ زودرس مرکزی تقریباً در ۸۵ درصد موارد ایدیوپاتیک است؛ با این حال علل نوروژنیک نیز باید مورد توجه قرار گیرند. آگونیست های GnRH که غیر حساس شدن هیپوفیزی را القا می کنند، پایه اصلی درمانی بلوغ زودرسxa0هستند و از بسته شدن اپی فیزی زود هنگام جلوگیری نموده، قد بزرگسالی را حفظ می نماید و در کنترل مسائل روانی- اجتماعی بلوغ زودرسxa0سودمندند.
بلوغ زودرس محیطی، شامل فعال شدن محور هیپوتالاموسی- هیپوفیزی- تخمدانی نمی شود و با گنادوتروپین های مهار شده در حضور افزایش استرادیول، مشخص می گردد. درمان بلوغ زودرس محیطی شامل درمان اختلال زمینه ای و محدود نمودن اثرات استروئیدهای گنادی به کمک مهارکننده های آروماتاژ، مهار کننده های استروئیدوژنز و بلوک کننده های گیرنده استروژن می باشد. باید به این مسئله توجه داشت که بلوغ زودرس مرکزی می تواند در دخترانی که زودرسی آنها به طور اولیه محیطی است نیز ایجاد شود (همانند سندرم مک کون آلبرایت و هیپرپلازی مادرزادی آدرنال).
ممکن است اشکال ناقص و متناوب بلوغ زودرس نیز روی دهند. به عنوان مثال، تکامل زودرس پستان ممکن است بدون هیچ گونه پیشرفت بعدی و بدون پیشرفت قابل توجه در سن استخوانی، تولید آندروژن یا مختل شدن قد، در دختران کوچکتر از ۲ سال رخ دهد.
آدرنارک زودرس نیز در غیاب تکامل پیشرونده ی بلوغ روی می دهد، اما بایستی آن را هیپرپلازی مادرزادی آدرنال با شروع دیررس و تومورهای ترشح کننده ی آندروژن [که در این مورد ممکن است زودرسی درگر جنسی «Heterosexual precocity» نامیده می شود] افتراق داد. ممکن است آدرنارک زودرس با چاقی، هیپرانسولینمی و مستعد بودن برای ابتلا به PCOS همراه باشد.
بلوغ زودرس جنسی در پسران
عواملى باعث بلوغ مى شوند که کاملا و به درستى براى ما شناخته نشده اند. یک محور مهم در بدن وجود دارد که ممکن است دربرگیرنده عوامل مربوط به بلوغ جنسى باشد که به نام محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز و غدد جنسى یا غدد فوق کلیوى, مورد توجه بسیار است. هیپوفیز هورمونهاى گنادوتروپین را ترشح مى کند و هیپوتالاموس هورمونهاى محرک هیپوفیز را مى سازد و آزاد مى کند و این مسیر هورمونى به غدد هدف یعنى غدد جنسى یا فوق کلیوى ختم مى شود. قبل از شروع بلوغ ترشحات هورمونى گنادوتروپین از هیپوفیز کم است ولى احتمالا تحت تإثیر غدد جنسى مردانه کنترل مى شود. براى اینکه در نمونه هاى تجربى و آزمایشگاهى دیده شده که اگر فرد مذکرى قبل از بلوغ اخته شود در واقع کنترل غدد جنسى بر هورمون گنادوتروپین کاهش یافته و سطح گنادوتروپین ها افزایش مى یابد. با شروع دوره بلوغ سطح هورمونهاى جنسى بخصوص در خواب اوج مى گیرد و بعد از اینکه دوره بلوغ شروع شد سطح هورمونهاى جنسى وFSH/LH در طول روز و بیدارى نیز افزایش مى یابد. آندروژنها نیز توسط غدد یاد شده ساخته مى شود.
تستوسترون یا هورمون جنسى مردانه در زندگى جنینى از حدود هفته هفتم حاملگى در غدد جنین مذکر شروع به ساخته شدن مى کند و ترشح آن افزایش مى یابد. ترشح و افزایش تستوسترون باعث تغییرات و شکل گیرى اعضاى تناسلى خارجى یک فرد مذکر مى شود. بلوغ در یک نوجوان مذکر با رویش مو در صورت, عقب رفتن خط رویش مو در پیشانى, وضعیت ظاهرى بدن و لگن و اندامها, رویش مو در زیر بغل و ناحیه زهار به طرف بالا و به شکل لوزى شروع مى شود. تغییر صدا نیز تقریبا در همین زمان اتفاق مى افتد. تمامى این فرآیندها از حدود ۱۱, ۱۲ سالگى شروع مى شوند و غالبا در یک دوره ۵ ساله تکمیل مى شوند. البته سن شروع بلوغ و مراحل تکمیل آن در افراد مختلف متغیر است.
بلوغ زودرس جنسى
بلوغ جنسى در سنین قبل از ۹ سالگى در پسرها به عنوان یک رویداد غیر طبیعى تلقى مى شود. بلوغ زودرس واقعى یا بلوغ هم جنسىIsosexual کامل, زمانى به وجود مىآید که مردسازى ناقص و فرآیند اسپرماتوژنز (ساختن اسپرم) روى داده باشد. در حالى که بلوغ زودرس کاذب یا بلوغ زودرس هم جنسى ناقص در مواردى به وجود مىآید که مردسازى بدون ساخت اسپرم اتفاق افتاده باشد. یعنى اینکه تشکیل آندروژن ناشى از فعال شدن زودرس سیستم هیپوفیز ـ هیپوتالاموس نیست. هرچند افتراق این دو مشکل است, اما این تفاوت وجود دارد.
مجموعه علل یا سندرومهایى که منجر به مردسازى زودرس مى شوند شامل تومورهاى سلول لیدیگ ((سلول مولد آندروژن)), تومورهاى مترشحه گنادوتروپین کوریونیک انسانى یا(HCG) , تومورهاى غده فوق کلیوى, هیپرپلازى و پرکارى مادرزادى غده فوق کلیوى, تجویز آندروژن یا هیپرپلازى و پرکارى سلولهاى لیدیگ مى باشند. در همه این موارد دیده شده که سطح تستوسترون یا ((هورمون جنسى مردانه)) پلاسما به صورت نامتناسب با سن افزایش قابل توجهى پیدا مى کند. و علایم بلوغ زودرس جنسى و صفات ثانویه جنسى بروز پیدا مى کند. تومورهاى سلول لیدیگ در کودکان به ندرت دیده مى شود اما باید توجه داشت در مواردى که اندازه بیضه هاى کودک متقارن نیست احتمال تومور سلول لیدیگ وجود دارد. و باید معاینات و آزمایشات لازم صورت گیرد. بقیه تومورهاى فوق الذکر از جمله تومور مردساز غده فوق کلیوى نیز مقادیر زیادى در نهایت تستوسترون مى سازند که باعث دگرگونى شرایط عادى کودک مى شوند و بلوغ زودرس جنسى اتفاق مى افتد.
یکى از علل بلوغ زودرس جنسى در پسران, هیپرپلازى مادرزادى یا افزایش فعالیت غده فوق کلیوى است که منجر به افزایش سطح ماده اى به نام ۱۷ هیدروکسى پروژسترون و در نتیجه افزایش سطح آندروژن مى شود. در این اختلال افزایش ترشح گنادوتروپین ممکن است در اوایل ثانویه بوده به طورى که بلوغ زودرس واقعى پس از آن روى دهد.
در یک مورد خاص بلوغ زودرس جنسى مستقل از گنادوتروپین در پسرها ممکن است روى دهد که ناشى از هیپرپلازى اتونوم (خودکار) سلول لیدیگ باشد; یعنى بدون اینکه تومور سلول لیدیگ به وجود آمده باشد. این اختلال به صورت اتوزومال محدود به مردان, از پدر به پسرانش منتقل مى شود و یا از مادرانى که حامل سالم این بیمارى هستند به پسران منتقل مى شود. در این مورد خاص مردنمایى و علایم بلوغ زودرس جنسى حتى در سن ۲ سالگى شروع مى شود. سطح هورمون تستوسترون افزایش مى یابد و حتى به میزان بالغین مى رسد.
همان طور که گفتیم یکى دیگر از علل بلوغ زودرس جنسى در پسران فعال شدن زودرس سیستم هیپوتالاموس ـ هیپوفیز است که یا بدون علت ((ایدیوپاتیک)) است و یا در اثر تومورهاى سیستم اعصاب مرکزىCNS یا در اثر عفونتها و سایر ضایعات ایجاد مى شود. امروزه با پیدایش روشهاى تشخیصى پیشرفته مثلC.t.scan وMRI تإخیرهاى گذشته در تشخیص بیمارى از بین رفته و یا کمتر روى مى دهد.
اگر بلوغ زودرس جنسى در پسران ناشى از تومورهاى مولد استروئید یا گنادوتروپین باشد و یا هیپرپلازى مادرزادى غده آدرنال (فوق کلیوى) یا اختلال در سیستم عصبى مرکزىCNSدرمان به رفع این علل بستگى دارد.
بلوغ زودرس چندجنسى:
اگر در پسران نابالغ علایم جنسى زنانه بروز پیدا کند ممکن است ناشى از افزایش متوسط یا شدید هورمون زنانه سازى به نام ((استروژن)) باشد.
به طور کلى و با توجه به پیشرفتهاى چشمگیر در پاراکلینیک و ابزارهاى تشخیص بیماریها هیچ گونه تإخیرى در شناخت این بیمارى موجه نیست. هنوز هم با وجود پیشرفت تکنولوژى, معاینه دقیق بیمار و علم و تجربه پزشک اهمیت و جایگاه خاص خویش را دارد. آنچه در این اختلال مهم است معاینه دقیق بدو تولد و پیگیرىهاى بعدى و تشخیص و درمان مناسب و سریع است که هم بیمار را از ناهنجاریها و ناراحتى هاى جسمى و فیزیکى مراقبت مى کند و هم زمینه هاى بروز اختلالات عصبى را از بین مى برد و از بروز بسیارى از مشکلات اعصاب و روان و اختلالات رفتارى و اضطرابى پیشگیرى به عمل می آید.
xa0xa0اختلال سردرد بعد از آمیزشxa0:
- در این حالت، فرد بعد از آمیزش دچار سردرد، انقباض های عضلانی ناحیه سر، سرگیجه، تهوع می شود.
سردرد پس از مقاربت Postcoital Headache که انجمن روانپزشکی آمریکا آن را در طبقه کژکاری جنسی نامعین Sexual Dysfunction NOS قرار داده است . اغلب سردردی است که پیش از رسیدن به اوج لذت جنسی یا بلافاصله پس از برقراری رابطه زناشویی رخ میu200cدهد و ممکن است تا چند ساعت طول بکشد. این سردردها اغلب گاهu200cبهu200cگاه روی میu200cدهند و خوشu200cخیم هستند. کیفیت آنها بهu200cطور معمول ضرباندار توصیف میu200cشود و بهu200cطور معمول محدود به نواحی پسu200cسری یا پیشانی است. این درد به صورت دردی مبهم گزارش میu200cشود
علل آن ناشناخته است ولی عوامل زیر را تا حدودی دخیل می دانند:
– پوزیشن نامناسب حین سکس و فشار بیش از حد به گردن و عضلات پس سری که باعث انقباض این عضلات و درد در این ناحیه می شود.
– افت قند خون در حین سکس در مورد کسانی که با گرسنگی یا عدم خوردن مواد غذایی از چندین ساعت قبل رابطه جنسی، اقدام به سکس میکنند
– انجام سکس در حالت اضطراب و تنشی عصبی و احتمال افزایش بیش از حد فشار خون در حین سکس و ایجاد سردرد
– مصرف بعضی داروها برای تقویت عملکرد جنسی مثل ویاگرا قبل سکس که از عوارض شایع آن سردرد می باشد
– شک به عوامل مغزی عروقی مثل تشدید میگرن یا سردرد خوشه ای قبلی بیمار با سکس یا احتمال خونریزی مغزی
– افزایش فشار خون بدلیل فعالیت بیش از حد و انجام اکثر حرکات جنسی توسط یک شریک جنسی
– و علل متعدد دیگر
تشخیص این اختلال فقط باید زیر نظر پزشک صورت بگیرد چون ممکن است علت سردرد ناشی از عوامل عروقی مغزی باشد و عدم تشخیص صحیح آن سلامت درمان جو را به خطر بیاندازد
درمان ( فقط زیر نظر پزشک باید صورت گیرد و از درمان خودسرانه اجتناب گردد)
– بهتر کردن پوزیشن سکس و استفاده از پوزیشن هایی که با بیومکانیک بدنی طرفین متناسب است
– مصرف غذا حدود ۲ تا ۳ ساعت قبل سکس و نیز مصرف کمی ماده شیرین بلافاصله بعد سکس
– انجام سکس در وضعیت آرامش و در بهترین شرایط روحی روانی
– تعدیل یا عدم مصرف داروهای مسبب احتمالی زیر نظر پزشک
– تعویض پوزیشن ها ( گاهی مرد بالا باشد گاهی زن و انواع دیگر مثل پهلو به پهلو و غیره) باعث تقسیم انرژی بین دو طرف و عدم خستگی بدنی یا افزایش مداوم فشار خون میگردد.
– در صورت سردرد های چند ساعته مخصوصا همراه با تهوع و استفراغ یا اختلال بینایی یا سرگیجه های دورانی و عدم تعادل حتما مراجع فوری به پزشک صورت گیرد
در موردی که ارزیابیu200cهای طبی به پیدایش نتایج خاص منجر نشود و بیماری خاصی بهu200cعنوان عامل ایجادu200cکننده سردرد مشخص نشود، میu200cتوان از۲۵ تا ۵۰ میلیu200cگرم کپسول ایندومتاسین یاxa0xa0 ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم قرص ایبوبروفن یک ساعت پیش از رابطه زناشویی و بهu200cعنوان داروی پیشگیری استفاده کرد. در برخی منابع نیز استفاده از داروهای بتابلوکر مانند پروپرانولول ۱۰ میلیu200cگرمی تا ۴۰ میلیu200cگرمی یا آتنولول ۵۰xa0 میلیu200cگرمی پیش از رابطه زناشویی توصیه شده است که افراد میu200cتوانند پس از مشورت با پزشک خود از این داروها استفاده کنند.